12 kwietnia Rada Europejska przyjęła znowelizowaną dyrektywę o charakterystyce energetycznej budynków (tzw. EPBD).  

Dzięki poprawie efektywności energetycznej budynków nie tylko zmniejszymy emisje gazów cieplarnianych z sektora, ale skutecznie zaadresujemy ważne problemy społeczne, takie jak ubóstwo energetyczne, oraz gospodarcze i polityczne – zwiększając bezpieczeństwo energetyczne i uniezależniając gospodarkę od importu paliw kopalnych

Ponadto:

• obniżymy rachunki za ogrzewanie i prąd
• poprawimy jakość powietrza likwidując tzw niską emisję z budynków
• zwiększymy komfort życia w budynkach, co przełoży się na poprawę zdrowia ich mieszkańców

Wdrożenie dyrektywy przełoży się także na powstanie tysięcy miejsc pracy, rozwój nowych umiejętności u pracowników i wzrost innowacyjności.

Ogromna praca przed rządami państw członkowskich nad wdrożeniem programu modernizacji energetycznej budynków, ale w końcu jest szansa na to, że zamiast przepalać setki milionów złotych w dopłatach do paliw kopalnych zaczniemy stopniowo, ale trwale rozwiązywać strukturalne problemy związane ze złą kondycją większości budynków w Polsce i wysokimi kosztami ich utrzymania.

Cieszymy się, że będziemy mogli wspomagać polski rząd pracy implementacyjnej w ramach międzynarodowego projektu epbd.wise finansowanego ze środków LIFE, w którym bierzemy udział.

Nowe narzędzia wsparcia i dedykowane środki z funduszy unijnych na finansowanie renowacji budynków są szansą, której nie możemy zaprzepaścić.

Więcej informacji w poprzednim wpisie o przegłosowaniu rewizji EPBD przez Parlament Europejski.

W I połowie kwietnia 2024 r. Stowarzyszenie Fala Renowacji włączyło się w proces konsultacji publicznych tzw. rewizji Krajowego Planu Odbudowy 2024.

8 kwietnia wzięliśmy udział w wysłuchaniu publicznym – nagranie dostępne jest tutaj (przedziały czasowe od: (1) 1:52:44 (2) 2:13:40) a także przesłaliśmy nasze uwagi przez formularz konsultacyjny:

Pozytywnie oceniamy zwiększenie budżetu na przedsięwzięcia termomodernizacyjne dla budynków wielorodzinnych. Niemniej, postulujemy, aby inwestycje w OZE (w zakresie źródła ciepła) były dofinansowane w ramach programu tylko wtedy, gdy budynek był wcześniej poddany termomodernizacji albo w przypadku trwającej termomodernizacji.  Inwestycje w OZE do wytwarzania energii elektrycznej (panele fotowoltaiczne, mikro wiatraki) poprzedzone powinny być działaniami poprawiającymi efektywność energetyczną np. wymianę oświetlenia na energooszczędne, aby nie przewymiarować niepotrzebnie instalacji OZE. Pozwoli to również na odciążenie lokalnej sieci elektroenergetycznej. Przy realizacji modernizacji energetycznych ze wsparciem w ramach programu powinna być stosowana obligatoryjnie zasada pierwszeństwa efektywności energetycznej (EE1). Wskaźnikiem  sukcesu programu, monitorowanym przez instytucję zarządzającą, powinna być oszczędność energii z sektora budynków.

Uzasadnieniem dla rewizji KPO jest zachowanie ważnych społecznie i rozwojowo reform i inwestycji. W obliczu rosnących cen nośników energii tego rodzaju inwestycją jest poprawa efektywności energetycznej budynków, także wielorodzinnych, co wpływa na poprawę komfortu życia i niższe rachunki. Program TERMO działa dobrze w zakresie instalacji OZE, ale jest dużo mniej popularny w z zakresie wspierania termomodernizacji. Z danych przedstawionych w Długoterminowej Strategii Renowacji Budynków wynika natomiast, że głównym obciążeniem mieszkańców są koszty ogrzewania, a jedynie 11% pomieszczeń jest ogrzewanych wg technik grzewczych określonych jako “pozostałe” (w co wchodzi też energia elektryczna). A więc priorytetem programu powinno być wsparcie trwałego obniżenia kosztów ogrzewania, bo będzie zgodne z przesłankami rewizji w KPO.

Podsumowując, w obliczu rosnących cen nośników energii i związanych z tym wyzwań społecznych, program wsparcia powinien zachęcać do realizacji kompleksowej modernizacji energetycznej budynków, a nie jedynie zwiększenia liczby instalacji OZE. Dzięki takiemu podejściu unikniemy także instalacji przewymiarowanych w stosunku do zapotrzebowania, źródeł ciepła.

12 marca br Parlament Europejski przegłosował zdecydowaną większością przyjęcie znowelizowanej dyrektywy o charakterystyce energetycznej budynków (tzw. EPBD).  

To nowa era w temacie dekarbonizacji sektora budowlanego i ostatni brakujący duży element pakietu Fit for 55 w obecnej kadencji Parlamentu Europejskiego – budynki odpowiadają za jedną trzecią emisji gazów cieplarnianych związanych z energią w UE i 42% końcowego zużycia energii w UE.

Dzięki dyrektywie EPBD państwa członkowskie Unii Europejskiej przygotują krajowe plany renowacji budynków, a każdy z nich będzie zawierał mapę drogową z celami na lata 2030, 2040 i 2050 w odniesieniu do rocznego wskaźnika modernizacji energetycznej (art. 3).
Krajowe harmonogramy będą także uwzględniać dekarbonizację systemów ogrzewania i chłodzenia, sieci ciepłowniczych i stopniowego wycofywania paliw kopalnych z ciepłownictwa.

W przypadku budynków niemieszkalnych, państwa UE będą zobowiązane do doprowadzenie do sytuacji, że zużycie energii w m2 na rok będzie do 2030 r. niższe niż w 16% najbardziej energożernych budynkach i do 2033 niższe niż w 26% tych budynków.  To rządy samodzielnie zdecydują, czy wyrażą wskazane progi w zużyciu energii pierwotnej, czy też końcowej. Wybiorą także rodzaje budynków, które nie będą się wliczać do tych progów, przy czym muszą zastosować precyzyjne i transparentne kryteria wyboru (art. 9).

Natomiast w przypadku budynków mieszkalnych zapisy są dużo bardziej elastyczne niż w pierwszych propozycjach Dyrektywy. To państwa członkowskie ustanowią krajową trajektorię renowacji sektora mieszkaniowego, tak aby zmniejszyć średnie zużycie energii pierwotnej w budynkach mieszkalnych o 16% do roku 2030 i o 20-22% do roku 2035. 55% spadku średniego zużycia energii pierwotnej będzie musiało zostać osiągnięte poprzez renowację najgorszych budynków mieszkalnych. Także w tym przypadku rządy zdecydują, które kategorie budynków zostaną wyłączone z tej puli – np. budynki historyczne, rolnicze, należące do sił zbrojnych.

Dyrektywa ustanawia też ramy dla wdrożenia klas energetycznych (od A do G), świadectwa charakterystyki energetycznej (art. 16) oraz paszportów renowacyjnych.

Wszystkie duże budynki stopniowo będą  wyposażane w systemy automatyki i sterowania (BACS) oraz systemy kontroli oświetlenia (art. 11). Ważna będzie także jakość środowiska wewnętrznego-IEQ oraz smart readiness indicator-SRI (Art. 13).

Co istotne, dyrektywa wprowadza także obowiązek zapewnienia przez państwa członkowskie wsparcia finansowego, zachęt finansowych dla renowacji, a także mechanizmów likwidujących bariery rynkowe na drodze do renowacji oraz obowiązek utworzenia punktów kompleksowej obsługi mieszkańców (One-Stop-Shops).

Ostatnim krokiem na ścieżce legislacyjnej UE jest głosowanie w Radzie, które najpewniej odbędzie się w połowie kwietnia. Później dokument musi się pojawić w dzienniku Dyrektyw i zaczyna się 2-letni niezwykle ważny proces implementacji w państwach członkowskich.

Stowarzyszenie Fala Renowacji jest zaangażowana w projekt epbd.wise, w ramach którego pochylimy się nad kilkoma elementami znowelizowanej EPBD tj. Krajowym Planami Renowacji Budynków, świadectwami energetycznymi i tzw. MEPS.

źródła infografik:

https://www.consilium.europa.eu/pl/infographics/fit-for-55-making-buildings-in-the-eu-greener/

Rekomendacje dot. prac nad SPK w skrócie:

Więcej o Społecznym Funduszu Klimatycznym (SFK)

• ma umożliwić wprowadzenie i sfinansowanie programów wsparcia dla społeczeństwa i przyspieszenie transformacji obu sektorów (poprzez zapewnienie państwom członkowskim UE środków finansowych pochodzących ze sprzedaży uprawnień do emisji w ETS2)
• ma być dostępny od 2026 roku, a Polska ma być beneficjentem (największym spośród innych państw członkowskich) ponad 15 miliardów euro, które w latach 2026-2032 mają posłużyć jako osłona dla narażonych grup oraz na inwestycje w zeroemisyjne rozwiązania
• jest częścią pakietu Fit for 55

W Stowarzyszeniu Fala Renowacji rozpoczynamy prace w ramach międzynarodowego zespołu nad projektem epbd.wise, którego celem jest wsparcie państw członkowskich w skutecznym wdrażaniu EPBD.

Będziemy rozmawiać z przedstawicielami rządu – Ministerstwem Rozwoju i Technologii, Ministerstwem Klimatu i Środowiska oraz z reprezentantami samorządów terytorialnych – o największych wyzwaniach związanych z perspektywą wdrożenia dyrektywy EPBD, a także o tym, jak je pokonać i jakie działania administracji publicznej są w tym kontekście priorytetowe. ’

W tych zadaniach będą nas wspierać naukowcy i eksperci z:

• Technische Universität Wien (TU Wien) – rola Koordynatora
• ADENE – Agência para a Energia Portugal
• BPIE
• e-think
• EuroACE
• The Italian National Agency for New Technologies, Energy and Sustainable Economic Development (ENEA)
• SERA global

Do przeprowadzenia analiz wykorzystamy wiedzę, którą zgromadziliśmy m.in. podczas prac grupy roboczej ds. efektywności energetycznej, w ramach której współpracowaliśmy przez cały 2023 rok z kilkunastoma organizacjami pozarządowymi i eksperckimi specjalizującymi się w tematyce polityki klimatycznej i ochrony środowiska, a także przedstawicielami sektora finansowego.

W dobie katastrofy klimatycznej i rosnących cen energii oraz wynikającej z niej konieczności dekarbonizacji sektora budowalnego, standard energetyczny budynku staje się kluczowym elementem dobrze przeprowadzonej modernizacji.

powiedziała, Justyna Glusman, Dyrektor Zarządzająca Stowarzyszenia Fala Renowacji, podczas gali organizowanej w ramach 4DesignDays w Katowicach w dniu 25 stycznia 2024 r. razem z PTWP, współorganizatorem konkursu na modelową renowację budynku ogłosiła wyniki I edycji konkursu RenOwacja2024.

Stowarzyszenie Fala Renowacji wzięło udział w 4Design Days, które odbywały się w dniach 25-26 stycznia w Katowicach.

Oprócz ogłoszenia i wręczenia nagród w konkursie na modelową renowację budynku – RenOwacja2024, o czym piszemy w osobnym wpisie, Dyrektor Zarządzająca wzięła udział w inspirujących dyskusjach w ramach następujących punktów programu:

”Budownictwo w obiegu zamkniętym – jak powinien wyglądać recycling budynków w praktyce?”

”Kiedy Fala Renowacji dotrze do Polski” (moderacja)

Forum Ekspertów Zrównoważonego Budownictwa

Forum Ekspertów Zrównoważonego Budownictwa powołane zostało przez Organizatorów 4DD czyli Grupę PTWP, by stworzyć listę kluczowych rekomendacji, które przyspieszą zieloną rewolucję w przemyśle budowlanym w Polsce. W Forum wzięli udział m.in.:
Dariusz Blocher, prezes zarządu Grupa Unibep
Miroslaw Czarnik, prezes zarządu GPP S.A.
Joanna Czynsz-Piechowiak, prezes Grupy Saint-Gobain w Polsce
Justyna Glusman, dyrektorka zarządzająca Stowarzyszenia Fala Renowacji
Tomasz Konior, architekt, właściciel KONIOR studio
Stanisław Podkański, architekt miasta Katowice City – live, work & invest
Kamil Wyszkowski, przedstawiciel krajowy, dyrektor wykonawczy UN Global Compact Network Poland

Najważniejsze konkluzje wyłaniające się z powyższych punktów programu 4DD, to:

konieczność podniesienia rangi i upowszechnienia edukacji ekologicznej (na wszystkich szczeblach)
wzmocnienie współpracy z sektorem finansowym i wypracowanie nowych sposobów oceny ryzyka inwestycji, z uwzględnieniem kwestii społecznych oraz stanu technicznego budynku
odblokowanie narzędzi współpracy przy finansowaniu inwestycji w modernizację budynków, w szczególności ESCO
wdrożenie klas energetycznych oraz powszechnego systemu wsparcia – One-Stop-Shopów – w których dostępne będzie doradztwo dot. najbardziej optymalnej ścieżki renowacji budynku oraz źródeł finansowania
zmiana klasyfikacji materiałów rozbiórkowych, z których nie wszystkie są odpadem, ale mogą być elementem do ponownego wykorzystania
przebudowa programu #CzystePowietrze tak, aby adresował w sposób adekwatny wyzwania związane z koniecznością poprawy efektywności energetycznej budynków oraz wymiany kopciuchów – jako rozwiązanie szeregu problemów społecznych i szansa na rozwój ekonomiczny
wdrożenie systemu monitorowania stanu sektora budowlanego i tempa oraz jakości modernizacji budynków w Polsce, integracja i uzupełnienie istniejących baz danych
uzależnienie wysokości finansowania publicznego od efektów w postaci poprawy efektywności energetycznej, który najłatwiej będzie wyrazić w ramach systemu klas energetycznych
integracja istniejących programów wsparcia i wypracowanie dzięki temu efektów synergii działań w różnych branżach, a także lepsze dopasowanie programów do potrzeb różnych grup odbiorców
potraktowanie efektywności energetycznej jako elementu polityki transformacji energetycznej państwa i uwzględnienie poprawy efektywności w scenariuszach transformacji, w szczególności w predykcjach dotyczących zapotrzebowania na energię.

Dziękując wszystkim zgłaszającym, chcielibyśmy zaprezentować listę renowacji budynków, które zakwalifikowały się do głosowania w konkursie RenOwacja2024 organizowanym wspólnie przez Stowarzyszenie Fala Renowacji i Grupę PTWP.

6 grudnia 2023 r. Stowarzyszenie Fala Renowacji, wspólnie z Przedstawicielstwem Komisji Europejskiej w Polsce zorganizowało debatę w formie okrągłego stołu dot. finansowania efektywności energetycznej budynków.

W przededniu uruchomienia znaczących środków finansowych wspierających transformację energetyczną Polski, w szczególności w świetle akceptacji przez Komisję Europejską zmodyfikowanego KPO, jeszcze bardziej istotne jest mądre podejście do ich zagospodarowania, tak aby stały się prawdziwym kołem zamachowym zielonej transformacji. Jednym z jej warunków jest zmniejszenie zużycia energii przez poprawę efektywności energetycznej. Sektor budynków ma w tym kontekście kluczowe znaczenie, gdyż zużywa średnio ok 40% energii.

W eksperckim gronie rozmawialiśmy o tym, jak skutecznie wdrożyć program modernizacji energetycznej budynków, dzięki któremu zaoszczędzona energia będzie mogła zostać wykorzystana w innych sektorach, a sam sektor budynków zelektryfikowany.

Omówiliśmy także główne bariery regulacyjne i organizacyjne na drodze do uruchomia kapitału prywatnego oraz optymalne ścieżki wykorzystania środków publicznych.

Zastanowiliśmy się, jak uruchomić partnerstwo publiczno-prywatne, w tym ESCO, a także jaką rolę w procesie finansowania poprawy efektywności energetycznej powinny odegrać międzynarodowe instytucje finansowe, instytucje samorządowe czy krajowe instytucje rozwojowe, w tym BGK, NFOŚiGW, PFR.

Pracujemy nad finalizacją rekomendacji.

Porozumienie polityczne osiągnięte na początku grudnia 2023 r. w sprawie dyrektywy o charakterystyce energetycznej budynków (EPBD) jest wyraźnym kompromisem, a ostateczny kształt regulacji charakteryzuje się niższą ambicją w zakresie wdrażania minimalnych norm charakterystyki energetycznej budynków (tzw.MEPS), w porównaniu ze wstępną propozycją Komisji Europejskiej, czy stanowiskiem Parlamentu Europejskiego (szczegóły poniżej).

Niemniej, co cieszy i co ważne, to, że wypracowany tekst EPBD utrzymuje jasny plan działania dla właścicieli i podmiotów branżowych w sektorze niemieszkalnym poprzez MEPS, określające trajektorię renowacji do określonego poziomu (szczegóły poniżej). Negocjatorzy zdecydowali się na bardziej elastyczne podejście dla sektora mieszkaniowego, w którym znaczenie będą miały konkretne regulacje krajowe przyjęte na etapie wdrażania. To poszczególne państwa unijne zdecydują, które konkretnie budynki będą wyremontowane w pierwszej kolejności i za pomocą jakich środków, co zapewni wystarczającą elastyczność w uwzględnianiu specyficznych krajowych uwarunkowań. Tej kwestii dotyczyło wiele fałszywych informacji pojawiających się w przestrzeni publicznej na temat dyrektywy, a przyjęte ostatecznie podejście rozwiewa wątpliwości co do odpowiedzialności rządów krajowych w kontekście modernizacji budynków mieszkaniowych.

Dyrektywa zawiera również korzystne zapisy dotyczące obowiązku wprowadzenia systemu wsparcia technicznego dla właścicieli budynków oraz MŚP, czyli punktów kompleksowej obsługi – tzw. One-Stop-Shops, jasność w odniesieniu do definicji głębokich renowacji, budynku zeroemisyjnego, a także poprawy finansowania w celu walki z ubóstwem energetycznym i zapewnienia przystępnych cenowo renowacji, w szczególności dla najbardziej wrażliwych gospodarstw domowych, często zamieszkujących najgorsze technicznie, a więc także najdroższe w utrzymaniu, budynki.

Podsumowanie konkretnych zapisów Dyrektywy EPBD w zakresie 2 celów.

Cel 1 – Lepsza wydajność budynków w celu obniżenia rachunków za energię i redukcji emisji:

• Dyrektywa kreśli plany szybszej modernizacji energetycznej budynków, ale każde państwo unijne wyznaczy własną ścieżkę poprawy efektywności energetycznej (EE) zasobu budowlanego, tak aby zmniejszyć zużycie energii w budynkach mieszkalnych o min. 16% do 2030 oraz o 20-22% do 2035.
• Państwa członkowskie określą, które budynki w pierwszej kolejności zostaną poddane renowacji, ale także, że co najmniej 55% redukcji średniego zużycia EP osiągnięte zostanie dzięki renowacji budynków o najgorszych parametrach, czyli tzw. wampirach energetycznych.
• W przypadku budynków niemieszkalnych – renowacji zostanie poddane 16% budynków o najgorszej charakterystyce energetycznej do 2030 oraz 26% do 2033.
• Wszystkie nowe budynki, zarówno mieszkalne, jak i niemieszkalne, będą musiały być bezemisyjne – budynki publiczne i niemieszkalne od 2028, a mieszkalne wielo- i jednorodzinne od 2030. Istniejące budynki będą musiały być zeroemisyjne do 2050.
• Definicja budynku zeroemisyjnego – budynek o bardzo korzystnej charakterystyce energetycznej, który nie generuje lokalnej emisji CO2 z paliw kopalnych, bo jest zasilany czystą energią z OZE.
• UE dąży do uniezależnienia się od paliw kopalnych, a więc od 2025 niemożliwe będzie dotowanie kotłów na paliwa kopalne, a od 2040 nastąpi całkowite wycofanie kotłów.
• Panele PV będą obowiązkowe dla wszystkich nowych budynków publicznych i niemieszkalnych o powierzchni min. 250 m2 do końca 2026, od początku 2027 ten obowiązek obejmie także istniejące budynki publiczne i niemieszkalne poddawane gruntownym renowacjom. Do końca 2029 obowiązkowi temu będą podlegać także wszystkie nowe budynki mieszkalne.
• Wdrożone zostanie dedykowane finansowanie i środki wsparcia publicznego na stymulację inwestycji w modernizację energetyczną budynków, a kraje UE będą promować produkty kredytowe wspierające te działania, jak również poręczenia i gwarancje etc.

Cel 2 – Wywołanie fali renowacji

• Państwa UE opracują krajowe plany renowacji budynków oraz krajowe strategie na rzecz dekarbonizacji zasobów budowlanych, w których zdefiniowane zostaną sposoby zaadresowania barier dla masowej renowacji takie jak brak odpowiednio wyszkolonych kadr w branży budowlanej.
• Obowiązkowe świadectwa charakterystyki energetycznej będą opierać się na wspólnym unijnym wzorze (kategorie od G do A+), tak aby mieszkańcy mogli w prosty sposób zweryfikować, jak kosztowny w utrzymaniu jest dany budynek.
• Wprowadzone zostaną także paszporty renowacyjne, aby pomóc właścicielom w przeprowadzeniu etapowej renowacji do standardu budynku zeroemisyjnego.
• Wszystkie państwa UE wdrożą punkty kompleksowej wsparcia w przeprowadzeniu renowacji dla właścicieli oraz MŚP (One-Stop-Shops).