Porozumienie polityczne osiągnięte na początku grudnia 2023 r. w sprawie dyrektywy o charakterystyce energetycznej budynków (EPBD) jest wyraźnym kompromisem, a ostateczny kształt regulacji charakteryzuje się niższą ambicją w zakresie wdrażania minimalnych norm charakterystyki energetycznej budynków (tzw.MEPS), w porównaniu ze wstępną propozycją Komisji Europejskiej, czy stanowiskiem Parlamentu Europejskiego (szczegóły poniżej).
Niemniej, co cieszy i co ważne, to, że wypracowany tekst EPBD utrzymuje jasny plan działania dla właścicieli i podmiotów branżowych w sektorze niemieszkalnym poprzez MEPS, określające trajektorię renowacji do określonego poziomu (szczegóły poniżej). Negocjatorzy zdecydowali się na bardziej elastyczne podejście dla sektora mieszkaniowego, w którym znaczenie będą miały konkretne regulacje krajowe przyjęte na etapie wdrażania. To poszczególne państwa unijne zdecydują, które konkretnie budynki będą wyremontowane w pierwszej kolejności i za pomocą jakich środków, co zapewni wystarczającą elastyczność w uwzględnianiu specyficznych krajowych uwarunkowań. Tej kwestii dotyczyło wiele fałszywych informacji pojawiających się w przestrzeni publicznej na temat dyrektywy, a przyjęte ostatecznie podejście rozwiewa wątpliwości co do odpowiedzialności rządów krajowych w kontekście modernizacji budynków mieszkaniowych.
Dyrektywa zawiera również korzystne zapisy dotyczące obowiązku wprowadzenia systemu wsparcia technicznego dla właścicieli budynków oraz MŚP, czyli punktów kompleksowej obsługi – tzw. One-Stop-Shops, jasność w odniesieniu do definicji głębokich renowacji, budynku zeroemisyjnego, a także poprawy finansowania w celu walki z ubóstwem energetycznym i zapewnienia przystępnych cenowo renowacji, w szczególności dla najbardziej wrażliwych gospodarstw domowych, często zamieszkujących najgorsze technicznie, a więc także najdroższe w utrzymaniu, budynki.
Podsumowanie konkretnych zapisów Dyrektywy EPBD w zakresie 2 celów.
Cel 1 – Lepsza wydajność budynków w celu obniżenia rachunków za energię i redukcji emisji:
- Dyrektywa kreśli plany szybszej modernizacji energetycznej budynków, ale każde państwo unijne wyznaczy własną ścieżkę poprawy efektywności energetycznej (EE) zasobu budowlanego, tak aby zmniejszyć zużycie energii w budynkach mieszkalnych o min. 16% do 2030 oraz o 20-22% do 2035.
- Państwa członkowskie określą, które budynki w pierwszej kolejności zostaną poddane renowacji, ale także, że co najmniej 55% redukcji średniego zużycia EP osiągnięte zostanie dzięki renowacji budynków o najgorszych parametrach, czyli tzw. wampirach energetycznych.
- W przypadku budynków niemieszkalnych – renowacji zostanie poddane 16% budynków o najgorszej charakterystyce energetycznej do 2030 oraz 26% do 2033.
- Wszystkie nowe budynki, zarówno mieszkalne, jak i niemieszkalne, będą musiały być bezemisyjne – budynki publiczne i niemieszkalne od 2028, a mieszkalne wielo- i jednorodzinne od 2030. Istniejące budynki będą musiały być zeroemisyjne do 2050.
- Definicja budynku zeroemisyjnego – budynek o bardzo korzystnej charakterystyce energetycznej, który nie generuje lokalnej emisji CO2 z paliw kopalnych, bo jest zasilany czystą energią z OZE.
- UE dąży do uniezależnienia się od paliw kopalnych, a więc od 2025 niemożliwe będzie dotowanie kotłów na paliwa kopalne, a od 2040 nastąpi całkowite wycofanie kotłów.
- Panele PV będą obowiązkowe dla wszystkich nowych budynków publicznych i niemieszkalnych o powierzchni min. 250 m2 do końca 2026, od początku 2027 ten obowiązek obejmie także istniejące budynki publiczne i niemieszkalne poddawane gruntownym renowacjom. Do końca 2029 obowiązkowi temu będą podlegać także wszystkie nowe budynki mieszkalne.
- Wdrożone zostanie dedykowane finansowanie i środki wsparcia publicznego na stymulację inwestycji w modernizację energetyczną budynków, a kraje UE będą promować produkty kredytowe wspierające te działania, jak również poręczenia i gwarancje etc.
Cel 2 – Wywołanie fali renowacji
- Państwa UE opracują krajowe plany renowacji budynków oraz krajowe strategie na rzecz dekarbonizacji zasobów budowlanych, w których zdefiniowane zostaną sposoby zaadresowania barier dla masowej renowacji takie jak brak odpowiednio wyszkolonych kadr w branży budowlanej.
- Obowiązkowe świadectwa charakterystyki energetycznej będą opierać się na wspólnym unijnym wzorze (kategorie od G do A+), tak aby mieszkańcy mogli w prosty sposób zweryfikować, jak kosztowny w utrzymaniu jest dany budynek.
- Wprowadzone zostaną także paszporty renowacyjne, aby pomóc właścicielom w przeprowadzeniu etapowej renowacji do standardu budynku zeroemisyjnego.
- Wszystkie państwa UE wdrożą punkty kompleksowej wsparcia w przeprowadzeniu renowacji dla właścicieli oraz MŚP (One-Stop-Shops).
